Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık kişinin kullandığı madde üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır.

Bağımlılık, bir nesneye, kişiye, ya da bir varlığa duyulan önlenemez istek; veya bir başka iradenin tahakkümü altına girme durumu olarak tanımlanır. Bağımlılık kavramının anlamı, psikoloji ve siyaset alanlarında farklıdır.

Siyasi literatürde bağımlılık: Bir ulusun, diğer bir ulusa ekonomik, siyasi, askeri ve kültürel alanlarda tabi olması durumudur. Genellikle gelişmiş, zengin ve güçlü ülkeler, daha zayıf olan ülkeleri gerek teknolojik, gerekse de ekonomik gelişmişlik seviyelerini kullanarak kendilerine bağımlı hale getirmektedirler.

Psikolojide bağımlılık: Bağımlılık bireylerin, kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir.


İradesiz Kişiler mi Bağımlı Olur?

Herkes bağımlı olabilir. Madde kullanımı kişinin biyolojik yapısında zamanla değişikliklere yol açar ve ara sıra da olsa kullanan kişinin bundan kaçınması mümkün değildir. Madde kullanımının irade ile bir ilişkisi yoktur. Zaten kişiler “Ben kontrol edebilirim” düşüncesiyle başlar, daha sonra bağımlı hale gelir. Onlar da “Benim iradem güçlüdür” gibi bir yanlış inançla yola çıkmışlardır. Kişi maddeyi kontrol altında tuttuğunu, hiç dozu aşmadığını iddia etse de aslında bedeninde farkında olmadığı bir süreç devam etmektedir. Bu yüzden bireysel özellikler ile madde kullanımı arasında bir sebep sonuç ilişkisi kurmak yanlıştır.


Bağımlılık yapan maddeler

Bağımlılık yapan maddeler denildiğin de bir çırpıda akla gelenler;

Alkol,
Sigara (Tütün),
Ecstasy,
Esrar,
Eroin,
Kokain,
LSD (liserjik asit dietilamid),
GHB (Gama-Hidroksibütrat),
Ketamin,
ve diğer uyuşturucu maddeler olur genelde. Ve bu tür Bağımlılık yapan maddeler Prof. Dr. Yıldırım Doğan'ın belirttiği gibi;

• Beyin ve bağlantılı organları(Merkezi Sinir Sistemi) doğrudan,
• Beyin ve bağlantılı organları(Merkezi Sinir Sistemi) dolaylı etkileyerek:

• “Sahte bir İyi Oluş” hali yaratırlar.Sahte İyi Oluş Hali
• Bağımlılık yapan maddelerin Beyin Ödülleme Sistemi üzerindeki etkisidir.
• Öznel bir hoşnutluk söz konusudur.
• Her birey için farklı bir şiddeti vardır.
• Etkisi zamanla sınırlı ve geçicidir.
• Beyin Ödülleme Sisteminin doğal yolla uyarılması doğal hoşnutluk yaratmaktadır.


Hepimiz bağımlıyız!

Yukarıda sıraladığım Alkol, Sigara (Tütün), Ecstasy,Esrar,Eroin,Kokain,... gibi maddeler midir bizi bağımlı yapan yoksa daha birçok madde sayılabilir mi?

Bağımlılık denildiğinde ilk akla gelenler; uyuşturucu madde bağımlılığı, tütünlü mamüllere olan bağımlılık, bazı keyif verici ilaçlara bağımlılık gibi.

Genellikle bağımlılık tıbbi literatürde, "maddi" unsurlarla açıklanmakta. Hatta aşırı yemek yemeye olan bağımlılık, eşlerin birbirlerine olan aşırı bağlılığı bile bağımlılık çerçevesinde değerlendirilebiliyor. Bugün hayatın vazgeçilmezlerinden olan ve birçok alanda hayatımızı kolaylaştıran teknoloji de, doz iyi ayarlanmazsa bağımlılık yapabiliyor. Ve hatta biraz daha ileri gidersek çoğumuzun dünya malına o kadar çok değer verdiğini ve bu değer vermenin adeta bir tutkusal bağımlılık haline dönüştüğünü görebiliriz.

Araba bağımlılık yapar mı?

Kimisi arabasına olan düşkünlüğü ile vaktini değerlendirmenin ve kendine bir (varlığından doğan bazı bağlılık boşluklarını doldurma adına ) hobi edinmenin peşinden gitmiş. Ancak ona adeta taparcasına bağlanmıştır. Belli bir süre ondan uzak kalma fikrine bile dayanılmaz. Aşk gibidir? Peki ya aşk bir bağımlılık mıdır? Buda kendi başına bir konu olabilecek kadar üzerinde düşünülmesi ve konuşulması gereken bir konudur. Konuyu daha ilerde incelemek ümidi ile ana konuyu dağıtmadan diğer dünyasal bağımlılıklarımıza göz atalım.


Evinize bağımlı mısınız?

Kimisi araba sevdasının çok büyük bir benzer şekli ile ev ve ev eşyalarına bağlanmıştır. Bir insana verebileceği değerden daha çok değer verir evine ve eşyalarına. Birkaç kuruş eline geçtiğinde modern ve daha alımlı olması itibari ile onlarsız yaşanabilecek ancak yaşanırsa kolaylıklarla sanki bizi daha mutlu edeceğini düşündüğümüz eşyaları almaya çalışırız, ancak sonucunda karmaşıkları içinde bunaldığımız ve kaçmak, terk etmek, uzaklaşmak, değiştirmek gibi hissiyatlara kendimizi kaptıracağımızın da bilincindeyizdir. Ve sonunda beklenen an olur o çok severek alınanlarda milatlarını doldurur yerlerine yenileri gelir. Ancak Ev ve eşya kavramları bu döngü içinde kaldığı sürece bağımlılıktır.

Karşıt fikirler çıkarılabilir; 'Şu dünyada en rahat ettiğim yer olan evime önem vermeyeceğim de neye önem vereceğim ki? Bu bağımlılık değildir. Sadece günün sonunda rahat bir ortam isteğidir' diyebilirsiniz. O zaman kişiye göre değişen rahatlık tanımlamalarından en basitini hayatınıza ve evinize uyarlamanızı bununla yaşayabildiğiniz sürece bağımlılıktan kurtulabileceğinizi söylesem, kabul edermisiniz? - Hayır ise cevabınız siz ya evinizin yada modern eşyalarınızın (yada sizin olmasını istediğiniz ve ümitle beklediğiniz eşyalarınızın mı demeliydim? Sonuçta bu sonu olmayan bir durum. Almak almak ve yine almak tatminsizce, inatla, severek yapılan bir eylem!) bağımlısı olabileceğinizi hiç düşündünüz mü?


Esasen bu iki örnekte yer alan ev bağımlılığı ve araba bağımlılığını da içine alan bağımlılıklarda vardır. Para, ün, şan, şöhret, seks, aşk, insan (sevgili, anne, baba,...),... gibi daha birçok konuda gereksinim kılıfı altında yatan ve hiçbir zaman kabullenemeyeceğimiz yada kabullenmekte her zaman zorlanacağımız bağımlılıklarımız vardır. Konu dallanıp budaklanmaya ve hatta kitap olmaya aday bir konu olsada bu kadarı kafi diyerek, son sözü Mehmet Aslantuğ'a bırakalım;

Şöhret, ateşli hastalıklara benzer! Geç yakalananları ya da olgun görünen yaşlarına rağmen onun esiri olanları yatağa düşürür.
Mehmet Aslantuğ
(Oyuncu)

KAYNAK:

bilkent.edu.tr

tasdevri.org

narkotik.iem.gov.tr

Wikipedia

Google

Çeşitli Siteler


Burda...